Met beide benen ‘in het groen’

Een interview met Paul de Beer en Henri van Dam

Synchroon en de gemeente Breda staan met beide benen ‘in het groen’. De twee organisaties lopen voorop in het inpassen van parken, perken en sedum in de bebouwde omgeving. Waar de één beleid maakt voor zoveel mogelijk vergroening, voert de andere vanuit een intrinsieke bedrijfsmotivatie projecten zo groen mogelijk uit. Ook in Breda.

“Mensen bloeien op in het groen.”

Parken, tuinen, groene daken of bijvriendelijke bloemperken zijn van essentieel belang, onderschrijven wethouder Stedelijke Ontwikkeling Paul de Beer van de Noordbrabantse gemeente en directeur Henri van Dam van Synchroon. Het vermindert hittestress, speelt een prominente rol in de klimaatadaptatie, zorgt voor biodiversiteit en laat insecten gedijen. Mensen bloeien op in het groen. Doelen waar zowel Breda als Synchroon hun steentje aan bijdragen.

Voor de mannen is het inpassen van natuurlijke elementen net zo belangrijk als het ontwikkelen van nieuwe gebouwen of wijken. De Beer gaat het liefst nog een stapje verder: het groen bepaalt welke bebouwing er gaat komen. Dat kunnen bij wijze van spreken een park met een appartementencomplex zijn of een rij ééngezinswoningen met allemaal tuinen. Bij een goed groenplan kan een ontwikkelaar in Breda zelfs de ruimte krijgen voor meer woningen. Niet als een soort koehandel, maar vanuit de overtuiging dat verdichten in de binnenstad voor de bestuurders betekent dat er minder ruimte buiten de stad hoeft te worden ‘opgeofferd’.

“Groen is een doorgaand element in de portefeuille.”

Natuurinclusieve projecten

Bij Synchroon staat de buitenruimte als vanzelfsprekend hoog op de agenda. Van Dam: “Wij vinden het enorm belangrijk dat een project bijdraagt aan de groene omgeving. Iedere ontwikkelaar die met een projectvoorstel komt, moet uitleggen hoe hij of zij hierin tegemoetkomt. Groen is een doorgaand element in de portefeuille.”

“Over één ding is nooit discussie: op diverse groene elementen die positief bijdragen aan het klimaat, ecologie en biodiversiteit mag nooit worden bezuinigd.”

Per opdracht bekijken de medewerkers nauwgezet welke natuurlijke onderdelen een project moet krijgen. “Het is elke keer weer maatwerk. Geen situatie is hetzelfde. Het is een samenspel van aspecten die iets tot een goed concept maken.” Over één ding is nooit discussie: op diverse groene elementen die positief bijdragen aan het klimaat, ecologie en biodiversiteit mag nooit worden bezuinigd. Van Dam: “Wij maken groen belangrijk.” Hierin weet de projectontwikkelaar uit Utrecht zich duidelijk te onderscheiden.

Synchroon-Circulair-Met-beide-benen-in-het-groen-Vogelkooi

In Breda ontwikkelt het bedrijf meerdere concepten waarbij groen de boventoon speelt. 5Tracks Breda bijvoorbeeld. Hier komt op de parkeervoorziening een openbaar toegankelijk dakpark met volwassen bomen, robuuste struiken en bloeiende planten. Dit coulissenlandschap is al wandelend langs de perken, maar ook vanuit de trein te beleven.

“Wij maken groen belangrijk.”

Synchroon-Circulair-Met-beide-benen-in-het-groen-5tracks

Breda Botanique is een totaal ander plan. In een oud kazernegebouw komt een botanische kas welke openbaar toegankelijk is en dient als centrale binnenplaats.

Parc Heilaar is een voorbeeld met zo min mogelijk verharding en zoveel mogelijk groen. Het openbare terrein is voor oplevering al aangeplant. Alle erfafscheidingen (heggen) zijn mee ontwikkeld met de woningen. “Dat geeft het duurzame wijkje een groene start. Dat is een kwaliteit en stimuleert dat mensen van meet af aan trots zijn op hun buurtje”, stelt directeur Van Dam.

“Alle heggen zijn mee ontwikkeld met de woningen.”

In verschillende andere projecten staan de auto’s niet meer voor de deur. Synchroon wil die in nieuwe wijken zoveel mogelijk terugdringen of probeert het parkeren aan de randen van woonomgevingen of binnen de bouwblokken op te lossen. Hierdoor grenzen voordeuren aan openbaar groen, dat doorgaans een parkachtige uitstraling krijgt. Deze ruimte brengt mensen samen en geeft rust en ruimte.

“De openbare ruimte kun je maar één keer uitgeven.”

De wethouder Stedelijke Ontwikkeling: “Ook wij zoeken naar andere mobiliteitsoplossingen. Wij willen minder blik. Wij geven daarom groen vaker voorrang boven steen in de openbare ruimte en dat betekent dat wij soms parkeerplaatsen opheffen. De openbare ruimte kun je maar één keer uitgeven. Auto’s op straat kosten gewoon heel veel ruimte.”
 

Synchroon-Circulair-Met-beide-benen-in-het-groen-Parc-Heilaar
Parc Heilaar

Scharrelruimte

Breda ondersteunt de natuurlijke initiatieven van Synchroon van harte. Beide partijen liggen op één lijn. Zelf probeert de gemeente met allerlei inpassingen de stad te vergroenen.

Ze ligt in het midden van een natuurlijk gebied dat als een soort park voor de inwoners functioneert. “De uitdaging voor het inpassen van groen zit natuurlijk in de stad”, stelt De Beer. Hoe creëer je gebruikersgroen, en niet alleen maar esthetisch groen, op ‘pantoffelafstand’ (om de nabijheid te accentueren)? Dat kan volgens de wethouder op “allerlei gave manieren”. Op verschillende maaivelden, met daklandschappen of verticale tuinen. “Hiermee kun je de omgeving goed verdichten en tegelijkertijd mooie scharrelruimte creëren.”

“Er komen steeds meer goede voorbeelden van verticale tuinen bijvoorbeeld.”

“Die innovatieve toepassingen van groen staan nog in de kinderschoenen. Er komen steeds meer goede voorbeelden van verticale tuinen bijvoorbeeld. Die verschillen significant van die van een aantal jaren geleden. Die overleefden het vaak niet lang”, vult Van Dam aan.

“Wij bezien de hele stad als een park waarin ook gebouwen staan.”

Breda heeft de ambitie om de eerste Europese stad in een park te worden. Om dat te kunnen bereiken, is een andere denkwijze nodig. “Wij bezien de hele stad als een park waarin ook gebouwen staan. We zijn nog lang niet zover dat dit overal al zo is, maar het zegt iets over je kompas. Als wij een straat herinrichten, vragen we ons af of die alle verharding nodig hebben. Moeten we dat niet reduceren? Moeten we meer groen toevoegen? Daarvan hebben wij mooie voorbeelden. De zuidelijke rondweg ligt bijvoorbeeld best wel dicht tegen huizenrijen aan. We gaan daarom de hele tunnelbak vergroenen”, aldus de wethouder.

Synchroon-Circulair-Met-beide-benen-in-het-groen-Scharrelruimte

Weg met de stenen

Verder neemt Breda het Nelson Mandelaplein, een relatief nieuw plein, alweer onder handen. Het is volgens de bestuurder een weinig fantasierijke, versteende plek met een niveauverschilletje, kunstwerk erop en aan de rand een boom met een bankje eronder. De Beer omschrijft de locatie als “een soort gloeiplaat”. “Herinrichten is niet keihard nodig, maar is wel echt belangrijk voor een groene long in die buurt.”

“In de binnenstad kunnen bewoners een geveltuin laten aanleggen.”

Breda wil versteende wijken vergroenen. De potten met subsidies voor groene daken worden al een aantal jaren helemaal opgebruikt. In de binnenstad kunnen bewoners een geveltuin laten aanleggen. “Vroeger handhaafden wij als er ergens zomaar een stoeptegel was verwijderd, maar nu stimuleren we dat er groen voor in de plaats komt.”

De bestuurder: “Wij beheren op ecologische wijze duizend hectare. Ook de bermen. Die voorzien wij van bloemrijke, bijenvriendelijke mengsels. Voorheen werden wij gebeld met het verzoek of wij niet eens wilden gaan maaien. Tegenwoordig vragen Bredanaars of er niet meer van dit soort ‘rommelige’ bermen kunnen komen.”

All in the mix

Groen is volgens de wethouder goed voor de sociale dynamiek. “Het zijn plekken waar buren elkaar ontmoeten. Mensen hebben de neiging zich in hun tuintjes – die ze vaak betegelen – terug te trekken. Zij denken dat dit ze gelukkig maakt, maar goed gemeenschappelijk groen blijkt nog veel beter te werken. Robuuste bomen zorgen bovendien voor verkoeling van de woningen.”

Een groene omgeving draagt bij aan de kwaliteit van leven, stelt Synchroon. Mensen worden gezonder, omarmen hun buurt en dragen zorg voor de omgeving.

“Een prachtig park waar niemand verblijft, is niet geslaagd.”

Je hebt volgens Van Dam een balans nodig: straten met reuring, horeca en gezellige woonomgevingen afgewisseld met groene plekken om het zonnetje te vangen, elkaar te treffen en hard te lopen. “Nu zie je vaak in wijken dat beide er niet zijn. Daar loop je aan tegen gesloten gevels, dode plinten, versteende straatjes en geparkeerde auto’s. Allemaal dingen waar je niet per se gelukkig van wordt.”

Er is wel een voorwaarde. Beide mannen spreken steeds van ‘kwalitatief hoogwaardig groen’. Wanneer voldoet iets aan deze standaard? Het antwoord is volgens hen simpel: als mensen er gebruik van maken. Een prachtig park waar niemand verblijft, is niet geslaagd.

Synchroon heeft al veel ervaring met parkachtige openbare ruimtes, geveltuinen en andere inpassingen. De ontwikkelaar past vooral beproefde onderdelen toe, waardoor zij weten of iets werkt en wat het toevoegt. Denken in groen is een tweede natuur.
 
Synchroon-Circulair-Met-beide-benen-in-het-groen-groene-vingers

Groene vingers

Beide mannen kunnen persoonlijk ook enorm genieten van een mooi park of hun eigen tuin. Zowel de wethouder als de directeur hebben groene vingers. “Na mijn werk wandel of fiets ik graag door het park nabij mijn huis. Ik kom dan helemaal tot rust. Onze tuin betekent voor mij pure ontspanning. Grasmaaien is voor mij een legitimatie om niet naar de sportschool te hoeven”, zegt de wethouder.

Voor het eerst is Van Dam het oneens met de andere bestuurder. “Dat is nou het enige klusje dat ik niet leuk vind. Ik heb een zoon die al enkele jaren de taak heeft om het gras te maaien.”