‘Vergroenen en verdichten gaan hier hand in hand’

Een interview met Klaas Verschuure over Gezond Stedelijk Leven

“Stedelijk Leven voor iedereen”

Utrecht staat de komende 20 jaar voor grote uitdagingen. De stad is enorm populair, dus binnenstedelijke groei is een must. En het mooie is: als de stad groeit, groeit het groen in gelijke mate mee. Het creëren van natuur in de stad is volgens Klaas Verschuure, wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Economische Zaken, namelijk een antwoord op vele vragen. Dus gaan vergroenen en verdichten in de Domstad hand in hand.

Eigenlijk is een collega-wethouder van Klaas Verschuure verantwoordelijk voor natuur en biodiversiteit. Maar het Utrechtse college van burgemeester en wethouders vindt deze thema’s zo belangrijk, dat ruimte voor groen integraal onderdeel uitmaakt van andere grote opgaven zoals klimaat, duurzame mobiliteit of een gezonde leefomgeving. Reden waarom Klaas Verschuure ze ook meeneemt in afwegingen voor bijvoorbeeld gebiedsontwikkeling of de bouw van woningen. Dat zegt veel. Het is Utrecht duidelijk menens met het motto voor de komende jaren: ‘Gezond Stedelijk Leven voor iedereen’.

“We willen een stad zijn waar ruimte is voor iedereen”

Stevige keuzes

Aandacht voor groen, biodiversiteit en natuur is in Utrecht meer dan een mooie kreet. Het is wezenlijk onderdeel van het beleid. “Wij staan nu op het punt om stevige keuzes te maken voor onze stad”, stelt Klaas Verschuure. “Wat voor stad willen we zijn? We willen een stad zijn waar ruimte is voor iedereen. Die ruimte willen we niet alleen bieden aan mensen die hier nieuw komen wonen, maar juist ook aan de mensen die hier al wonen. Mensen denken vaak dat nieuwbouwprojecten alleen maar mensen ‘van buiten Utrecht’ aantrekken. Dat is niet zo. Ik zie vaak dat mensen hun wooncarrière binnen Utrecht maken. Een goede ruimtelijke invulling is van wezenlijk belang voor iedereen.” Gino

Vergroenen en verdichten gaan hier hand in hand - Fietsen - Synchroon Circulair

Zeker in deze coronatijd hebben we duidelijk gezien dat mensen die de hele dag thuis werken de behoefte hebben om af en toe naar buiten te gaan en een wandeling te maken. Daarom is het volgens de wethouder zaak de natuur in en om de stad goed toegankelijk te maken, zodat de stadsbewoners er kunnen wandelen, fietsen, sporten of recreëren. Dat vraagt om kijken met ‘een groene bril’. “Als ik plannen voor een gebiedsontwikkeling onder ogen krijg, kijk ik onder andere naar de invulling van de openbare ruimte. Gaan daar bijvoorbeeld stenen eruit en komt er groen voor terug? Of: de daken. Worden de daken van nieuwbouw wel goed benut?”

Duurzame gebiedsontwikkeling

Natuur toevoegen aan de stad kan op veel verschillende manieren. Grote gebiedsontwikkelingen zijn een uitgelezen kans om flinke stappen te maken.

Een ontwikkeling als de Merwedekanaalzone laat volgens de wethouder zien dat vergroenen en verdichten elkaar absoluut niet hoeven te bijten, maar juist kunnen versterken.

“Vergroenen en verdichten hoeft elkaar absoluut niet te bijten.”

Datzelfde is te zien in Wisselspoor. Dit voormalige NS-terrein wordt momenteel door Synchroon getransformeerd tot een modern, groen en autoluw stukje stad met veel parkjes, hofjes en pleintjes en met een hoofdrol voor deelauto’s en deelfietsen. “Utrecht is een snelgroeiende stad. Dat betekent dat we veel woningen moeten gaan bouwen. Dat doen we eerst binnen de bestaande stad. Als er plekken leeg komen, zoals in de spoorzone, dan kijken we samen met anderen of we daar nieuwbouw kunnen ontwikkelen. Wisselspoor behoort, samen met bijvoorbeeld de Cartesiusdriehoek, wat mij betreft tot de voorbeeldprojecten als het gaat om duurzame binnenstedelijke gebiedsontwikkeling. Voor mij is het project echt geslaagd als over een paar jaar de mensen die er wonen en werken dat doen alsof het nooit anders is geweest.”

Ook de nieuwe stadswijk Merwede laat wat hem betreft zien dat verdichting en aandacht voor de natuur in Utrecht hand in hand gaan. Synchroon en AM realiseren hier naast 1000 woningen en zo’n 10.0000 m2 voorzieningen, ook veel hoogwaardige stadsnatuur waar nieuwe en bestaande bewoners van Utrecht goed uit de voeten kunnen voor een frisse neus, beweging en ontmoeting. Ook de kinderen komen hier goed aan hun trekken met speelplekken. En, niet onbelangrijk: al die stukjes groen en blauw maken de stad ook weerbaar tegen het veranderende klimaat.

“Op weg naar Gezond Stedelijk Leven voor Iedereen is ieders inbreng van belang. Samen komen we verder.”

Daarnaast biedt Utrecht ruimte aan bijzondere, vernieuwende projecten, zoals de ‘eetbare’ woonwijk Rijnvliet in Leidsche Rijn. In deze buurt staat de natuur op een verrassende manier centraal. De openbare ruimte wordt aangelegd volgens de principes van een voedselbos. Dat betekent dat alle planten, struiken en bomen in de buurt eetbaar zijn. Zo ontstaat een uniek en divers ecosysteem met een overvloed aan voedsel. De grote biodiversiteit zorgt voor een rijk en divers dierenleven en een prettige, gevarieerde buitenruimte. De groene long doet bovendien dienst als wateropvang bij hoosbuien en biedt op warme dagen verkoeling aan de stadsbewoners. Kortom: een veelzijdig plan. En het aardige is dat dit niet op het stadhuis is bedacht, maar uit de koker van de buurtbewoners komt. Klaas Verschuure is blij met die betrokkenheid. “Op weg naar Gezond Stedelijk Leven voor Iedereen is ieders inbreng van belang. Samen komen we verder.”

“Een sympathiek plan.”

Deeltuin

Een andere, creatieve manier om meer natuur de stad in te halen, is via de deeleconomie. Zo speelt in De Deeltuin (een ontwikkeling van Synchroon, Contour en Heren 5 Architecten) de grote gezamenlijke Deeltuin een hoofdrol. De bewoners leven hier met elkaar en met de seizoenen, en de gezamenlijke kas zorgt voor vers fruit en groente voor iedereen. ‘’Een sympathiek plan”, vindt de wethouder.

In de gereedschapskist voor vergroening zit ook een ‘make-over’ van bestaande gebieden. Zo wordt Maarschalkerweerd, een groot gebied dat nu nog wat anoniem en naar binnen gekeerd is, aangepakt en worden de sterke punten beter uitgelicht. “Hier gaan we meer aandacht geven aan groen, recreatie, sport en cultuurhistorie. Samen met Amelisweerd, bekend van de sportcampus en de historische Vier Lunetten (forten) van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, wordt het een groot parklandschap waar Utrechters en bezoekers kunnen ontspannen en sporten. We gaan dit gebied weer teruggeven aan de stad. Datzelfde geldt voor Zuilense Vecht, op de grens met Stichtse Vecht.”

“Met hoogwaardig openbaar vervoer en meer ruimte voor de fiets willen we de stad gezond en bereikbaar houden.”

Duurzame mobiliteit

De natuur de ruimte geven betekent ook: een andere invulling van mobiliteit. De auto gaat uit het straatbeeld verdwijnen. “Het aantal inwoners groeit, maar de ruimte blijft hetzelfde. Die schaarse ruimte willen we gebruiken voor zaken als ontmoeten en recreëren. Om de stad gezond, aantrekkelijk en bereikbaar te houden, moeten we stevige keuzes maken op het gebied van verkeer en nieuwe oplossingen bedenken voor mobiliteit. Gezonde en schone vormen van vervoer krijgen ruim baan. Met hoogwaardig openbaar vervoer en meer ruimte voor de fiets willen we de stad gezond en bereikbaar houden.’

“Als Utrechter ben ik enorm trots dat de oude binnenstad weer omringd is door water.”

Singels

Soms is het creëren van stadsnatuur en biodiversiteit een kwestie van het herstellen van fouten uit het verleden, zoals het dempen van de prachtige historische singel in de binnenstad in de jaren 70 ten faveure van een autoweg. Inmiddels heeft het steen weer plaatsgemaakt voor groen en water, en is de historische singel in zijn oude glorie hersteld. Tot grote vreugde van de wethouder: “Als Utrechter ben ik enorm trots dat de oude binnenstad weer omringd is door water.”

En hoe geniet Klaas Verschuure zelf van de natuur in zijn stad? “Ik vind het heerlijk om mijn hoofd af en toe leeg te maken door hard te lopen, in het bos. Stevig muziekje in mijn oren: heel gaaf!”

Vergroenen en verdichten gaan hier hand in hand - hardlopen - Synchroon Circulair