Wonen in hout, door de ogen van Woud

In de Swanladriehoek in Zevenhuizen ontwikkelt Synchroon een uniek en natuurinclusief woongebied. Het eerste deelplan, Woud, zet meteen de toon: een bijzondere mix van 29 houtbouwwoningen en 3 traditioneel gebouwde woningen. Meer weten? Kijk op woneninwoud.nl.

Wonen in hout, door de ogen van Woud

De komende tijd nemen we je mee in de wereld van Woud. In een reeks artikelen belichten we verschillende aspecten van dit bijzondere houtbouwproject. Experts en betrokkenen delen hun ervaringen, inzichten en tips.

Van florerende stadsnatuur tot een gezond klimaat – samen bouwen we aan een toekomst vol tijdloze schoonheid en sterke gemeenschappen.

Bij Synchroon omarmen we de uitdagingen van duurzame gebiedsontwikkeling. Ons Monster – een groen geweten en goedwillend wezen – herinnert ons eraan om met lef en liefde te ontwikkelen. Monsterlijk goed, noemen we dat.

Artikel 1: Synchroon stuurt op CO₂-reductie

De bouwsector speelt een sleutelrol in het tegengaan van klimaatverandering. Om écht het verschil te maken, moet CO₂-uitstoot gericht worden aangepakt. Dat is precies wat Synchroon doet. Sinds 2021 stuurt en rapporteert Synchroon bij de start van elk bouwproject de CO₂-uitstoot. Dit creëert bewustzijn over de impact van bouwkeuzes op het klimaat en biedt concrete aanknopingspunten om uitstoot te verminderen.

Maaike Perenboom, circulair strateeg bij Synchroon, geeft aan: ‘We sturen op harde cijfers van CO₂-uitstoot. Uitstoot en opslag houden we uit elkaar; dat trekken we niet van elkaar af. Zo krijgen we beter grip op de cijfers. Daarnaast nemen we mitigerende maatregelen om pieken in uitstoot te verminderen. Het klimaat wacht niet, dus planten we bijvoorbeeld ook bomen aan. Het is én-én-én, niet of-of.’

Vroege keuzes maken voor minder uitstoot

Een groot deel van de uitstoot tijdens de bouw komt van de draagconstructie die traditioneel uit beton en staal bestaat. Deze materialen zorgen voor een stevige massa maar hebben een hoge CO₂-uitstoot. Daarom moet je vroeg in het ontwerpproces de keuze maken of houtbouw een alternatief is. Toch is bouwen in hout niet altijd een eenvoudige oplossing, vertelt Maaike: ‘Houtbouw klinkt makkelijk, maar het is echt een nieuwe tak van sport. Bij Woud hebben we veel moeten sleutelen en aan verschillende knoppen moeten draaien. Het vraagt om een sterk team met expertise op het gebied van inkoop, constructie en ontwerp, tot aan de bouw in CLT (Cross Laminated Timber). In Nederland is tunnelbouw met beton en baksteen zo geoptimaliseerd dat je als nieuwe techniek daarmee moet concurreren. Dat kost tijd en maakt het haalbaar krijgen van bouwen in hout ook uitdagend.’

Woud: wonen in balans met de natuur

Nieuwe technieken zoals houtbouw stuiten vaak ook nog op uitdagingen bij verzekeraars en vergunningsverleners, bijvoorbeeld rondom brandveiligheid en waterschade. Maaike legt uit: ‘Om aan de eisen te voldoen, moet je de binnenkant vaak helemaal afgipsen. Daardoor zie en ervaar je niet meer dat je in een houten woning woont. Dat is jammer, want wonen in een houten huis is zo’n andere beleving.’ Bij Woud gaat Synchroon daarom verder dan een houten woning alleen. Er wordt ook ingezet op een natuurinclusieve woonomgeving, een groene plek vol water en natuurlijke elementen waar mens, plant en dier harmonieus samenleven. ‘Deze combinatie creëert een gevoel van natuurlijk wonen, meer in balans met wat de bedoeling is,’ aldus Maaike.

Focus op groene innovaties

Naast houtbouw en een natuurinclusieve omgeving zoekt Synchroon ook naar oplossingen voor materialen met een grote CO₂-impact, zoals beton. Zo experimenteert betonfabriek Voorbij, eveneens een dochteronderneming van TBI, met het opslaan van CO₂ in beton. Dit is vergelijkbaar met de natuurlijke CO₂-opslag in hout, alleen wordt de CO₂ als het ware ‘meegebakken’ in het beton. Daarnaast wordt geprobeerd het cementgebruik – de grootste bron van uitstoot – terug te dringen door alternatieve bindmiddelen te testen. ‘De grootste winsten zijn te behalen in de betonsector,’ legt Maaike uit. ‘Daarom richten we onze strategie ook op het optimaliseren van deze materialen. Als ontwikkelaar en deelnemer in diverse netwerken willen we een aanjagende rol spelen.’

Pragmatisch innoveren

Bij Synchroon wordt het grote vraagstuk van CO₂-reductie opgedeeld in praktische, behapbare acties. Door te experimenteren, leren en bij te sturen, zoals bij het project Woud, ontdekt Synchroon wat werkt en hoe deze innovaties het beste kunnen worden georganiseerd. Er zijn geen kant-en-klare oplossingen, maar door een iteratief proces blijft Synchroon stappen zetten richting een duurzame toekomst.

Artikel 2: Op weg naar het nieuwe normaal: hoe overtuig je de markt?

Wonen in een houten huis. Voor veel mensen klinkt het nog exotisch of zelfs onwennig. Toch is het voor Synchroon geen toekomstmuziek, maar een duidelijke ambitie: houtbouw moet een volwaardig alternatief worden voor traditionele bouwmethoden. De voordelen liegen er niet om – van een aanzienlijke reductie in CO₂-uitstoot tot de warme uitstraling van natuurlijke materialen. Maar hoe neem je de consument mee in deze nieuwe realiteit? Mirjam Velthuis, verkoopmanager van het project Woud, vertelt: ‘Op een gemiddelde verjaardag zul je waarschijnlijk met niemand over het wonen in een houten huis kunnen praten. Het is nog niet gewoon. Daar willen wij verandering in brengen. Dus we begonnen met onderzoeken en luisteren. Hoe overtuig je de markt van een compleet nieuwe woonbeleving? En hoe zorg je dat houtbouw niet wordt gezien als iets bijzonders, maar als een duurzaam en logisch alternatief?’

Oplossingen vanuit onderzoek en innovatie

Tijdens het ontwikkelproces, waarin uiteraard ook de technische kant van CLT verder werd uitgediept, heeft Mirjam zich geconcentreerd op het informeren van de consument. Met behulp van artificial intelligence heeft ze veel kennis opgehaald over de perceptie, ervaring en beleving van kopers van houtbouw en van toekomstige houtbouw-bewoners. Mirjam: ‘AI gaf ons inzicht in waar mensen over nadenken, welke obstakels ze mogelijk zien en welke vragen we kunnen verwachten. Een voorbeeld: sommige mensen maken zich zorgen over de brandveiligheid van houten woningen. Op deze veelvoorkomende vraag hebben we een duidelijk antwoord kunnen formuleren.’

Synchroon koos ervoor om deze inzichten via video’s te delen met toekomstige kopers. ‘In de video’s geven experts antwoord op veelgestelde vragen over houtbouw. Dus niet wij van wc-eend, adviseren wc-eend, maar onafhankelijke mensen met autoriteit zorgen voor een heldere uitleg en toelichting,’ aldus Mirjam. En zo gaat Pablo van der Lugt, duurzaamheidsadviseur bij de TU Delft in op de 6 meest gehoorde houtbouw-mythes en vertelt Ferry in ‘t Veld, architect bij Studio Architectuur Maken over de Swanladriehoek en hun visie op het ontwerpen van CLT-woningen. Mirjam: ‘Ook benadrukten we het stedenbouwkundige en landschappelijke inrichtingsplan waarin natuurinclusiviteit en klimaatadaptiviteit een grote rol spelen. Consumenten gaven namelijk aan dat de inrichting van de directe woonomgeving vaak nóg belangrijker is dan de woning zelf.’

Uitdaging in het verkoopproces

Vooroordelen en misverstanden over houtbouw vroegen ook in het verkooptraject om heldere communicatie, zoveel was duidelijk. Ten tijde van de daadwerkelijke verkoop van de woningen ervaarde Mirjam dat een deel van de kopers als een blok voor de woning viel. Maar dat er ook mensen waren die meer tijd nodig hadden om de koopbeslissing te nemen. Mirjam: ‘De krappe woningmarkt speelt in dat opzicht misschien ook mee. Uit eerder onderzoek bleek dat een houten woning niet (veel) duurder mag zijn dan een traditioneel gebouwde woning. Dus als je met een goede, concurrerende prijsstelling een duurzame woning kan verkopen dan is dat weer een stapje richting het nieuwe normaal. ‘Maar’, voegt Mirjam toe: ‘los van rationele overwegingen als locatie en prijs bleek het lastiger om optanten die twijfels van emotionele aard hadden, over de streep te trekken. Bijvoorbeeld door hen te laten ervaren wat een houten huis voor de woonbeleving betekent, hoe het binnenklimaat voelt, hoe een interieur met veel hout eruitziet. We konden heel veel, tot alles, uitleggen en vragen uitzoeken maar er zijn nog te weinig referentieprojecten waar je daadwerkelijk kan gaan kijken. Je zou het liefst met een groep potentiële kopers de bus instappen en een aantal houten woningen bezoeken.’

Kleine stap richting het nieuwe normaal
Conclusie volgens Mirjam? ‘Volgens mij hebben we dit project op dezelfde manier verkocht als elk ander project: met een sterk team, zorgvuldig voorbereide documentatie en een gedegen aanpak. Juist door het niet als iets bijzonders te benaderen, hebben we laten zien dat houtbouw een logische en aantrekkelijke keuze is. En daarmee hebben we, op onze eigen bescheiden manier, een stap gezet richting het nieuwe normaal. Als deze CLT-woningen straks opgeleverd en bewoond zijn, hebben we niet alleen ambassadeurs van wonen in hout, maar ook een tastbaar eigen project waar we toekomstige optanten en twijfelaars kunnen uitnodigen om zelf de voordelen van houtbouw te ervaren.’

Artikel 3: ‘We hebben meer ambassadeurs nodig’

Studio Architectuur MAKEN werkt aan een toekomst waarin circulair bouwen vanzelfsprekend is. Dit verbinden ze met biobased, natuurinclusief, klimaatadaptief en energiepositief bouwen. Ze geloven in hout, omdat het niet alleen comfortabele, ademende woningen oplevert, maar ook bijdraagt aan het behoud van onze aarde zonder haar uit te putten. Studio Architectuur MAKEN ontwierp de 212 woningen in De Swanladriehoek in Zevenhuizen. Wij vroegen architect Ferry in ‘t Veld naar zijn ervaringen met het ontwerpen van de CLT-woningen in Woud, het eerste deelproject van 32 natuurinclusieve woningen.

Jullie begonnen het ontwerpproces bij het dak. Alle woningen krijgen een groen dak dat verkoeling biedt en een fijn onderkomen vormt voor insecten en andere kleine dieren. Maar we zijn ook benieuwd naar wat er onder dat dak gebeurt. In welk opzicht is het ontwerpen met hout anders?

‘Ontwerpen in hout vinden wij ontzettend interessant. Omdat houtbouw voor veel ontwikkelaars en bouwers nieuw is, worden we in het ontwerpteam uitgedaagd om kritisch na te denken over oplossingen die in traditionele bouw vanzelfsprekend zijn. Uiteindelijk is vrijwel alles mogelijk, maar vaak net op een andere manier dan we gewend zijn. Dat betekent niet dat de alternatieven minder zijn. Bij betonnen vloeren worden installaties ingestort: een dikke keiharde koek waar je later weinig aan kunt veranderen. Dat vind ik echt een van de mooie bijvangsten van het bouwen in hout; we houden de constructie, wanden, vloeren en het dak gescheiden van de installaties. Hierdoor zijn woningen eenvoudiger aanpasbaar bij veranderende woonwensen of nieuwe installatietechnieken. Dat maakt ze toekomstbestendiger.’

Traditionele woningbouw is geoptimaliseerd en uitontwikkeld, terwijl biobased bouwen nog in de kinderschoenen staat. Tegen welke uitdagingen lopen jullie aan?

‘Bij biobased bouwen is het essentieel om de randvoorwaarden van de materialen goed te kennen. Zo zijn grote overspanningen lastiger te realiseren zonder onnodig veel materiaal te gebruiken. Ook geluid en brandveiligheid vragen extra aandacht. De oplossingen hiervoor bestaan, maar vereisen een andere benadering dan in traditionele bouw. Beton werd lang gezien als een wondermiddel waarin veel uitdagingen vanzelf werden opgelost. Maar nu realiseren we ons dat het gebruik ervan leidt tot uitputting van natuurlijke hulpbronnen. In Woud kunnen we traditionele beukmaten hanteren waardoor de uitdagingen beperkt blijven. Een concreet voorbeeld is de plaatsing van de warmtepomp. Die wordt vaak op zolder gehangen, maar bij CLT-woningen kan dat trillingsproblemen veroorzaken. In Woud plaatsen we de warmtepomp daarom op de betonnen begane grondvloer, naast de wc. Dit voorkomt geluidsoverlast en zorgt ervoor dat de bron van mogelijke hinder verder van de slaapkamers afstaat.’

Bij houten woningen kan de structuur een integraal onderdeel van het interieur vormen. Zichtbare CLT-wanden en houten balklagen zorgen voor een warme, natuurlijke uitstraling. Hoe benutten jullie de eigenschappen van hout in het ontwerp?

‘Wat wij tot nu toe terugkrijgen van bewoners van door ons ontworpen houten woningen is dat ze meer rust ervaren. Onderzoek bevestigt dit: in houten gebouwen ligt de hartslag gemiddeld 10 slagen per minuut lager. Daarnaast heeft hout een ademend effect, wat bijdraagt aan een gezond binnenklimaat en een goede luchtvochtigheid in het huis. In de gevels hebben we hout zo veel mogelijk doorgezet om de verbinding met het landschapsontwerp te versterken. De houten luifels, veranda’s en gevelbalken definiëren plekken waar bewoners elkaar in de openbare ruimte kunnen ontmoeten.’

Als ambassadeurs van houtbouw – want zo kunnen we jullie wel noemen – wat is nodig om meer projecten in hout te realiseren?

‘Ik vind het tof dat je ons ambassadeurs noemt, want dat is precies wat we nodig hebben. Meer ambassadeurs. Hoe meer bewoners hun positieve ervaringen delen, hoe groter het sneeuwbaleffect. Dus ik hoop dat de toekomstige bewoners van Woud sociale types zijn, die graag feestjes en etentjes organiseren, zodat anderen hun woonervaringen kunnen horen en zelf beleven hoe het is om in een houten huis te wonen. Mijn wens is dat makelaars en ontwikkelaars de komende jaren steeds vaker de vraag krijgen: “Heb je ook houten woningen te koop?”’

Bekijk hier ook de video waarin Ferry meer vertelt over Woud:

Artikel 4: Ekoflin bouwt de toekomst: CLT-woningen in Woud Zevenhuizen

De houtbouwrevolutie is in volle gang, en in Woud Zevenhuizen wordt die toekomst nu realiteit. De bouw van de eerste woningen met een hoofddraagconstructie van Cross Laminated Timber (CLT) is gestart en wordt verzorgd door Ekoflin, gespecialiseerd in houtbouw. Samen met bouwbedrijf Knaap bouwen zij 29 houtbouwwoningen in Woud. Dankzij een efficiënt bouwproces staat het houten woningskelet razendsnel overeind. Hoe gaat Ekoflin te werk in Woud? En wat zijn de voordelen van bouwen met kruislaaghout (CLT) ten opzichte van traditionele bouwmethodes in staal en beton?

Efficiënte assemblage op locatie

Ekoflin hanteert een geoptimaliseerde werkwijze. De CLT-panelen voor de woningscheidende wanden en voor de vloeren zijn vooraf in de fabriek volledig op maat gemaakt. In de binnenwanden zijn sparingen voor wandcontactdozen, leidingen en lichtpunten aangebracht. De voor- en achtergevel zijn uitgevoerd in HSB en af-fabriek voorzien van ramen en deuren. Als een puzzel wordt het skelet op de fundering en betonvloer die door Knaap zijn gemaakt, in elkaar gezet. Deze werkwijze minimaliseert de bouwtijd en reduceert de hoeveelheid transport en bouwafval. Het gebruik van een elektrische kraan zorgt bovendien voor minder stikstof-uitstoot en minder geluidoverlast op de bouwplaats. In Woud staat in korte tijd het complete, wind- en waterdichte woningcasco van een blok van vijf tot zes rijenwoningen, een proces dat bij conventionele bouwmethoden meerdere weken zou duren. Na de assemblage door Ekoflin pakt bouwbedrijf Knaap de afbouw van de binnenkant op; en op het prefab-klapdak worden door hen de mossen, het sedum en de zonnepanelen aangebracht.

De voordelen van bouwen in CLT

Bouwen met CLT biedt aanzienlijke voordelen ten opzichte van traditionele bouwmaterialen zoals beton en staal:

• Lager gewicht – CLT is veel lichter dan beton en staal, waardoor er efficiënter kan worden getransporteerd en minder zware funderingen nodig zijn.
• Snellere bouwtijd – De prefab-panelen maken een snelle montage op locatie mogelijk, waardoor de bouwtijd aanzienlijk wordt verkort.
• Duurzamer transport – Door het lagere gewicht kunnen er meer panelen per transport worden vervoerd, wat leidt tot minder transportbewegingen en een lagere CO₂-uitstoot. Ook een elektrische kraan op de bouwplaats is duurzaam werken.
• Energie-efficiëntie – Hout heeft uitstekende isolerende eigenschappen, wat bijdraagt aan een energiezuinige woning.
• Gezonder binnenklimaat – Hout draagt bij aan een prettig en gezond binnenklimaat door vochtregulatie en een natuurlijke uitstraling.
• CO₂-opslag – CLT fungeert als een koolstofopslag, wat bijdraagt aan een lagere ecologische voetafdruk van gebouwen.

Technische specificaties CLT-bouw

Voor de bouw van de woningen in Woud Zevenhuizen worden de volgende materialen en technieken toegepast:

• Materiaal: CLT bestaat voor 99,4% uit duurzaam geproduceerd vurenhout en voor 0,6% uit ecologisch verantwoorde pu-lijm. CLT is CO₂-neutraal en heeft dan ook het PEFC-certificaat.
• Paneelafmetingen: minimaal 100 mm 5-laags verlijmde houten panelen, met een maximale afmeting van 19,50 m x 3,5 m.
• Dikte panelen: Variërend van 60 mm (binnenwanden) tot 160 mm (draagmuren en vloeren).
• Constructiemethode: Volledige prefabricage in fabriek, assemblage op locatie.
• Brandveiligheid: CLT-panelen zijn brandvertragend door verkoling, wat structurele stabiliteit behoudt. 5-laags CLT-hout heeft altijd een brandwerendheid van 60 minuten (120 minuten is relatief eenvoudig haalbaar). De inbrandsnelheid(diepte) van massief gelamineerd hout is 0,67 mm per minuut.
• Isolatiewaarde: Hout heeft van nature een hoge thermische weerstand, verdere isolatie afhankelijk van afwerking.

De toekomst van houtbouw

Het project Woud laat zien hoe efficiënt en duurzaam bouwen met hout kan zijn. De vraag naar biobased bouwmaterialen groeit, en CLT is niet langer een niche-oplossing, maar steeds meer een volwassen alternatief voor conventionele bouwmethoden.

Toch zijn er nog uitdagingen. CLT-bouw is op dit moment nog duurder dan traditionele bouw, mede omdat conventionele methodes volledig zijn doorontwikkeld, de samenwerkende partijen langer op elkaar zijn ingespeeld en inkoop grootschaliger plaatsvindt. Houtbouw voor appartementengebouwen toepassen, vraagt op het gebied van akoestiek, trillingen en benodigde vergunningen nog meer kennis en ervaring in de hele keten. Ook gelden er strenge brandveiligheidseisen, ondanks de natuurlijke brandvertragende eigenschappen van CLT. Verder is de beschikbaarheid van ervaren vakmensen en de fluctuatie in houtprijzen een aandachtspunt in de verdere opschaling van houtbouw.

Woud Zevenhuizen bewijst evenwel dat de toekomst van bouwen in hout ligt – het is snel, duurzaam en gezond. Maar om CLT-bouw op grote schaal gangbaar te maken, zijn verdere innovatie en investeringen in kennis en productie nodig.

Dit artikel biedt achtergrondinformatie bij het fotoverslag van de assemblage van de CLT-woningen in Woud, Zevenhuizen.