Natuurinclusief ontwikkelen in de praktijk: hoe Wisselspoor mens én dier verbindt

De natuur een plek geven

Bij Wisselspoor in Utrecht is de natuur niet als sluitpost meegenomen, maar vanaf het eerste moment integraal onderdeel van het ontwerp van de gebouwen en de openbare ruimte. In samenwerking met ecologen, Delva Landscape Architecture & Urbanism en architectenbureaus Arons&Gelauff, Office Winhov en BETA Office is bewust gekozen voor een natuurinclusieve aanpak. De verbinding tussen het ontwerp van de openbare ruimte en de gebouwen zie je terug in de gevelnestkasten voor verschillende vogelsoorten, een eigen plek voor diverse insectensoorten en de egel, en een rijk beplantingsplan met inheemse soorten. In het ontwerp zijn de nestkasten en het groen op elkaar afgestemd om zo voor de doelsoorten in de omgeving verblijfplaatsen, beschutting en voedsel te bieden. In het Spoorpark komt een grote wadi, die water opvangt ten behoeve van klimaatadaptatie en ook leefgebied biedt aan insecten en amfibieën​.

Van quickscan tot ontwerpkeuzes

De gids Natuurinclusief ontwikkelen, opgesteld door Synchroon, Nest Natuurinclusief en Vogelbescherming Nederland, was de leidraad bij de ontwikkeling van 538 koop- en (sociale) huurappartementen in Wisselspoor. Het stappenplan begon met een ecologische quickscan en een analyse van de bestaande kwaliteit van de leefomgeving​. Op basis daarvan werden vier doelsoorten gekozen: de huismus, spreeuw, gierzwaluw en gewone dwergvleermuis​. In de uitwerking van de plannen is rekening gehouden met hun habitatwensen, die uitgebreid in de gids omschreven zijn. Zo zijn nestkasten gegroepeerd, voorzien van de voldoende vrije uitvliegruimte en op de juiste oriëntatie geplaatst, is rekening gehouden met biodiversiteit door het creëren van geschikte habitats voor specifieke soorten in samenhang met de bestaande omgeving en netwerken.

Wat natuurinclusief ontwikkelen oplevert

Deze aanpak leverde niet alleen natuurwaarde op, maar ook kwaliteit voor de bewoners. Een groene omgeving draagt bij aan verkoeling in de zomer, vogels zorgen voor levendigheid en biodiversiteit maakt het gebied veerkrachtig. Dankzij het integrale ontwerp sluiten architectuur en ecologie naadloos op elkaar aan. Natuurinclusief ontwikkelen is geen hogere wiskunde, maar een kwestie van op tijd beginnen, slim organiseren en samenwerken. De praktische checklist helpt daarbij om in elke projectfase de juiste keuzes te maken en niets te vergeten.

Van bouwen naar bloeien
De bouw van de woningen in Wisselspoor is in volle gang. Nestkasten in de gevels zijn al goed zichtbaar. Ook het pocketpark rondom de bestaande bomen wordt aangeplant. Daarmee komt het moment van oplevering in zicht: het startpunt voor een natuurinclusieve leefomgeving die met de seizoenen verder groeit en bloeit. Door bewoners te informeren en te inspireren om het groen in hun woonomgeving te koesteren, blijft de natuur ook na de bouw een vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven. Zo krijgt natuurinclusief ontwikkelen blijvende betekenis, in biodiversiteit en in beleving voor mens en dier.